Het Dubbelkruis
Het kruisteken verbonden aan het
Pelstergasthuis wordt een ‘dubbel kruis’ genoemd. Het kruis zoals het gebruikt
werd bestond uit een paal met een dwarslat (om de armen aan te spijkeren) en
een stuk hout erboven om de misdaad te vermelden van de gekruisigde. Daaruit is
de vorm van het dubbel kruis goed te verklaren. Een andere verklaring van de
vorm is dat het is ontstaan uit een samenvoeging van het kruis van Jezus van
Nazareth met het (omgekeerde) kruis van Petrus.
Ten tijde van de kruisridders
waren verschillende orden dit dubbel kruis als embleem gaan voeren, zoals de
Orde van de H. Lazarus en de Orde van de Heilige Geest. Deze orden hielden zich
bezig met het verzorgen van zieken en gewonden. De oudste ziekenhuizen in Zuid
Europa die gewijd waren aan de Heilige Geest voerden dan ook dit embleem.
Het dubbel kruis kwam en komt zeer
veel voor op kerkgebouwen in Griekenland en daarbuiten en ook op kloosters en
ziekenhuizen zoals in Rome, Dyon, Salzburg, Heidelberg
en München. Het wapen van een universiteit in Hongarije bestaat onder meer uit
een dubbel kruis. Waarschijnlijk zal dit embleem van die universiteit
voortkomen uit het dubbelkruis zoals dat het wapen vormt van koning Stephan van
Hongarije. Deze eerste christelijke koning van Hongarije heeft dit kruis
ontvangen van Paus Silvester II in het begin van de elfde eeuw.
Eén van de legenden die antwoord geeft op de vraag hoe dit dubbel kruis ontstond op het Hongaarse wapen verhaalt dat in 1074 de griekse keizer Manuel Dukas dit kruis met kroon geschonken zou hebben aan de hongaarse koning Gaesa I. Ook een andere legende vermeldt als herkomst het Oosten- met name Palestina.
Met een wat kortere bovenbalk
wordt het dubbel kruis het Lotharingse kruis genoemd.
Dat komt waarschijnlijk doordat de Neder-Lotharingse
hertog Godfried van Bouillon, de belangrijkste leider van de eerste kruistocht
(1061-1100) na inneming van Jeruzalem opnieuw het kruis in Palestina zou hebben
geplant.
Omdat het Pelstergasthuis te maken had met verzorging van ‘hulpbehoevenden’ en haar naam verbonden had met de Heilige Geest lijkt het zeer wel mogelijk de oorsprong van het gebruik van het dubbel kruis te zoeken in de orden, hierboven genoemd, die dezelfde doelstelling hadden.
Het dubbel kruis is in het Pelstergasthuis
onder andere te zien op het orgel onder de harp die
zich helemaal bovenaan bevindt.